Logo de Vigo360

Vigo360

Placa de la Rúa das Reyes, el último cambio realizado en el callejero, en 2016.
Placa de la Rúa das Reyes, el último cambio realizado en el callejero, en 2016.

¿Por qué el ayuntamiento de Vigo no da nombre a nuevos viales?

Daniel Antomil - 03/12/2021 (actualizado 09/04/2022)

El 9 de mayo de 2015 saqué el primer PDF de lo que sería el libro De los nombres de las calles de Vigo, publicado el 22 de abril de 2016, y cuya actualización está publicada en Vigo360. Entre una hecho y otro se produjeron estos cambios:

  • Cambio de denominación de la Travesía do Príncipe por Rúa de Carlos Oroza
  • Cambio de denominación de la Travesía de José Antela Conde por Rúa de Vanessa Lage Carreira.
  • Nueva denominación de un camino en Sárdoma, como Camiño do Pontillón, entre el Camiño da Raposeira y la Estrada de Moledo.
  • Corrección de denominación de la Rúa dos Reis por Rúa das Reyes.

Y cuatro años después, el callejero vigués sigue como estaba cuando se publicó este libro, solamente se corrigió la denominación de la Estrada do Freixo (Sárdoma) por Avenida do Freixo-Sárdoma, a principios de 2017.

Entre los años 2001 y 2014, todos los años, excepto en 2009, se realizaron modificaciones en el callejero, con nuevos nombres y cambios de denominaciones, incluso en los años de la crisis inmobiliaria. Hay que tener en cuenta que en el rural, especialmente en ciertas zonas, como Teis, Valadares o Lavadores, existen cientos de ramales, algunos de bastante entidad, e incluso con salida a otras calles, que carecen de denominación propia. Y buena parte de ellos tienen un nombre por el que los más viejos del lugar lo conocen.

Desde aquí siempre he defendido la necesidad de bautizar estos caminos, por cuestiones logísticas, y sobre todo, para favorecer la preservación de los topónimos tradicionales, que sin una labor de recuperación se perderían para siempre.

Dicha labor se está realizando por parte del Concello, con la publicación de una serie de libros divulgativos de gran valor, y que sin ellos, buena parte de los topónimos recogidos acabarían perdidos (salvo los que se puedan rescatar del Catastro del Marqués de la Ensenada de 1752, que en algunos casos ya estaban perdidos desde hace décadas). La serie Toponimia do Val de Fragoso, en la actualidad tiene 7 volúmenes (Coia, Lavadores, Beade, Freixeiro-Sárdoma, Comesaña, Bembrive y Candeán), al que hay que añadir el primer volumen de la serie Os Nomes dos Lugares, que, aunque está orientado al Val Miñor, su primer tomo está dedicado a Saiáns, parroquia viguesa que históricamente se ubicaba en dicha comarca. Otras parroquias como Teis, Cabral, Matamá, Valadares y Zamáns contarán con volumen de la serie Toponimia do Val de Fragoso en los próximos años.

Pero vamos al grano ¿Por qué llevamos cinco años sin nuevas denominaciones? La respuesta la dio Marta Souto, responsable del Servizo de Normalización Lingüistica en la IV Xornada de Onomástica, destinada a los nombres de las calles, y que fue impartida el 19 de octubre de 2019. Hasta el año 2015, la concejalía de Cultura emitía un informe, favorable y desfavorable, y existía una subcomisión de rúas, formada únicamente por concejales de los distintos partidos políticos en representación proporcional, y donde se decidía que denominaciones prosperaban y cuales no, generalmente las que contaban con informes favorables, salvo excepciones.

Y en 2015 sucedió esto (copiado textualmente del libro sobre la Jornada y doy fe de que Marta Souto dijo lo que está publicado):

Si, si, si. Imos ver. Eu estiven explicando o procedemento que se estaba a seguir: a Comisión de rúas, que eran os concelleiros; os dous informes que se pedían, a Estatística e a Normalización Lingüística; e, só no caso de ser ambos os dous favorables, pasaba para pleno e aprobábase por maioría absoluta. Ben.

Cando empezaron a chegar nomes, propostas de nomes, conmemorativas (de Nelson Mandela, de Marcial Lafuente Estefanía), todas estas estaban incumprindo o que dicía o propio regulamento, porque o regulamento dicía que tiñan que estar avaladas polo 2% da poboación viguesa: non andamos en dous centos e pico [cidadáns], trescentos; tiña que ser como mínimo por 6.000 [cidadáns].

Pois normalmente eran solicitudes unipersoais, do estilo: é que este era un profesor, por exemplo o matemático Rufo –tamén temos matemáticos en Vigo–, un profesor de instituto. Ao pouco de morrer chegou unha solicitude de que o paseo do Lagares, o que debía de chamarse era Paseo do matemático Rufo. Por que? Porque lle gustaba pasear por alí. Entón, no informe que se fai con toda a lexislación e demais –informe favorable ou non favorable, este era loxicamente non favorable–, suxeríaselle que, como este profesor era dun centro de ensino, e o local do concello, pois ao mellor o propio auditorio podería levar o seu nome… ou o seminario de matemáticas…, propostas variadas.

Cando empezaron a ver eses informes negativos, no ano 2015, deixou de haber propostas para designar rúas en Vigo. Parouse. Preguntando aos compañeiros de Cultura, ao que leva realmente todo o tema de honras e distincións, pregunteille: “Que pasa?”, e di: “Non, hai unha orde de instancias superiores que di que se pare iso, porque están vendo en secretaría se se pode modificar ese acordo para que sexa xa directamente unha acción de Alcaldía”.

Y cuando se pregunta si eso es posible legalmente:

Ben, agora en serio, á pregunta que dicías, non creo que sexa tan doado de cambiar porque levan tres anos dándolle voltas e aínda non resolveron o tema. De todas formas, se seguisen con esa comisión… Hai un representante por cada partido político. Agora queren modificalo para que sexa a representación dos partidos políticos, segundo a representación no propio pleno. Entón, batallón! co cal non vai haber problema ningún en aprobar o que consideren. Por outro lado, si que se está intentado con xente da asesoría ir traballando tamén nunha proposta, pero por agora todo isto está paralizado.

Con relación a isto, eu confirmo esa debilidade que dicía Conchi que ten todo o tema da toponimia e o valor que teñen os informes nosos. Dende o ano 2002/2004 ata o 2014, si que se recuperou moitísima toponimia, sobre todo no que era o rural, nesas comunidades, nesas asociacións que tiñan o traballo previo feito. Tamén nalgunhas zonas máis urbanas, como poden ser Teis ou a propia asociación do Casco Vello, que tamén traballaba a prol da recuperación. Pero hai momentos en que, por un cambio de criterio político, xa se desfai todo o camiño andado. Agora iso, apróbanse [o nome de] Mandela, o [nome do] da Roda,que morreu tamén, lle querían dedicar unha rúa… Están paradas, pero isto non quere dicir que mañá non se aproben todas de golpe. Funcionamos así. Volvo a nsistir nese feito, nesa colaboración que hai, sobre todo con Urbanismo, que se soliciten asinadas polo propio xerente de Urbanismo esas solicitudes de, como poñen eles, “levantamento da toponimia tradicional” e de todo o patrimonio oral que haxa nesas zonas para que na ficha, así como poñen un cruceiro e din que ten que ter unha zona de conservación, se recollan refráns, cantares… Por exemplo, o outro día nesa que vos ensinaba hai un pío e estamos vendo se hai algún tipo de cantigas desa zona, o que pasa é que é unha zona onde xa practicamente non temos xente maior. Temos tres ou catro. E a última cuestión que quero tratar é, enlazando con tema que dicía Iván e o que falabamos dos barrios, que habería que facer algo ao respecto. En Vigo estanse poñendo [nomes aos] barrios… Vamos a ver: As Travesas non está recollido no nomenclátor oficial de Vigo. Non está Picacho . E por moito que nós fagamos propostas, incluso vestidos de lagarterana, non se recollen. Que pasou con Peniche?

Siendo un hecho probado que los expedientes de denominación de nuevas calles están paralizados desde el año 2015, y que nada hace pensar que lo que dice Marta Souto es falso, saco las siguientes conclusiones:

  1. Es una vergüenza para el propio ayuntamiento y especialmente para el señor alcalde, que ante una serie de informes negativos basados en datos, se recurra directamente a paralizar el nombramiento de calles hasta que no descubran la forma legal de que la competencia de denominación de vías públicas sea exclusiva del alcalde, es decir, de puentear a los organismos que dan informes negativos.

  2. Es una vergüenza para el ayuntamiento, y especialmente para el señor alcalde, que proclame el respeto por la toponimia tradicional y su intención de ayudar a su recuperación cuando hay decenas de expedientes de denominación de calles con topónimos tradicionales que están paralizados única y exclusivamente por su capricho personal de querer ser él el único responsable del callejero.

  3. No deja de ser sorprendente que la comisión de denominación de calles esté compuesta única y exclusivamente por políticos cuando debería ser una comisión técnica la que decida estas denominaciones, pasando incluso por encima de los deseos del alcalde y los concejales si fuese necesario.

  4. No sabemos qué día volverán a denominarse calles y con qué criterio, solamente espero que el sentido común impere y estos desmanes tengan solución. En dicha conferencia, Gonzalo Navaza expuso lo que se realiza en Toledo, con un sistema de denominaciones tradicionales y dedicatorias que sería interesante aplicarlo en Vigo en un buen puñado de calles, y posiblemente esa solución contente a todas las partes implicadas. Y sobre ese sistema publicaremos una entrada posteriormente.

Fuente: Estudos de Onomástica Galega IV. Os nomes das rúas

Vigo Toponimia Curiosidades
El Parque da Memoria

La Praza da Memoria

El pasado 21 de septiembre de 2022 se acabó inaugurando una nueva plaza en la ciudad, aquí lo analizamos

Iglesia de San Paio de Lavadores

Paseos por Vigo (34) - San Paio

Hoy damos un paseo por una de las zonas más elevadas, empinadas y desconocidas de la ciudad.

Capilla de San Roque

Paseos por Vigo (23) - O Couto y San Roque

Damos un paseo por una zona de la ciudad que parece olvidada, pero que siempre fue un importante lugar de paso

Comentarios

No hay comentarios aún. ¡Sé el primero en comentar!

Déjanos tu comentario

Para evitar el spam, revisaremos tu comentario, y no será visible hasta que lo aprobemos.